„déjà vu, czyli JĘZYK KŁAMIE GŁOSOWI, A GŁOS MYŚLOM KŁAMIE”
Adam Chajewski
To co się w pierwszych dniach maja w stosunkach polsko-litewskich wyprawiało – wizyty prezydenta Gitanasa Nausėdy w Warszawie i premiera Mateusza Morawieckiego w Wilnie, udział litewskiego Prezydenta w warszawskich obchodach 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja, uroczyste posiedzenie Zgromadzenia Parlamentarnego Polski i Litwy – zasadnie zasłużyło na określenie: Polsko-litewska Gala na 24 fajerki z litewskimi Polakami w tle. Pozornie wydarzenie to w niewielkim tylko stopniu odnosiło się do opresyjnego położenie litewskich Polaków. Jeśli kwestia to w agendzie warszawskich uroczystości się pojawiała to była traktowana zdawkowo lub hasłowo. Tyle, że wydarzenia Galę poprzedzające – takie jak Konferencja prasowa z okazji 27. rocznicy podpisania Traktatu polsko-litewskiego lub Oświadczenie Macierzy Szkolnej ws. polskiej oświaty oraz Galę puentujące, takie jak wizyta w Wilnie marszałka Tomasza Grodzkiego – nadały obchodom warszawskim zdecydowany kontekst polski.
POLSKO-LITEWSKA WARSZAWSKA GALA na 24 FAJERKI
z LITEWSKIMI POLAKAMI w TLE
Zwiastun Gali
Galę tę zapowiedział, w opublikowanym przez PAP 28 kwietnia 2021 r. wywiadzie, Wojciech Kolarski – Sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP. [1] Ogłosił mianowicie wszem i wobec że
„Narodowe Święto Konstytucji 3 Maja w tym roku będzie mieć wyjątkowy charakter. Wiąże się to z faktem, że obchodzimy 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Z tej okazji w Warszawie odbędzie się szczyt prezydentów z naszego regionu *A/, którzy przyjadą do stolicy Polski na zaproszenie prezydenta Andrzeja Dudy, żeby wspólnie z Polską cieszyć się z tego święta.”
Prezydencki minister mocno akcentował polsko-litewski charakter „tego święta” podkreślając,
„że tegoroczne obchody będą w sposób wyjątkowy >świętem Polski i świętem Litwy – krajów, których dzieje splotły się w wielowiekowej historii Rzeczpospolitej Obojga Narodów<”. Zwłaszcza, „że święto Konstytucji 3 Maja jest nie tylko ważne dla Polski, ale jest też świętem ważnym dla Litwinów”. Dlatego „tak, jak polski Sejm ustanowił ten rok (2021 – ACH) rokiem Konstytucji 3 Maja, tak też parlament Republiki Litewskiej ustanowił rok 2021 rokiem Konstytucji 3 Maja i aktu zaręczenia narodu” *B/. Ponadto poinformował, że „przejawem wspólnego świętowania będzie także dwustronna (sic ???) wizyta prezydenta Litwy Gitanasa Nausedy wraz z małżonką w Warszawie, do której dojdzie w niedzielę 2 maja”.
Natomiast „w poniedziałek 3 maja w gmachu polskiego Sejmu odbędzie się zgromadzenie posłów i senatorów Rzeczpospolitej oraz posłów Republiki Litewskiej z okazji 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja.” Przy tej okazji obaj Prezydenci „wygłoszą (…) okolicznościowe wystąpienia”.
Tego samego 3 maja w południe planowane jest spotkanie pięciorga prezydentów: Andrzeja Dudy (Polska), Gitanasa Nausedy (Litwa), Kersti Kaljulaid (Estonia), Egilsa Levitsa (Łotwa) oraz Wołodymyra Zełenskiego (Ukraina) na Zamku Królewskim w Warszawie. Kulminacyjnym akcentem tego spotkania ma być podpisanie wspólnej deklaracji „w 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja.” Ponadto zaplanowano min. międzyprezydencką debatę „o przyszłości Europy”.
Natomiast 30 kwietnia 2021 r. „w kilkudziesięciu krajach, w tym we Francji, Rosji, Włoszech, Rumunii, Grecji, na Litwie czy w Japonii” [2] ukazał się tekst Prezydenta Andrzeja Dudy opublikowany „z okazji 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja”.
Warszawska Gala
Zapowiedziany przez ministra Wojciecha Kolarskiego program Uroczystych Obchodów został zrealizowany. Tyle, że w sposób charakterystyczny dla dobrej zmiany. Weźmy jako przykład Uroczyste Zgromadzenie parlamentarzystów Polski i Litwy. Spotkaniem 5. Prezydentów, jako że dla stosunków polsko-litewskich marginalnym, szczegółowo zajmować się nie będę.
Z informacji zamieszczonej na oficjalnej stronie Prezydenta (www.prezydent.pl) dowiedzieliśmy się, że w posiedzeniu uczestniczyli prezydenci Polski i Litwy, którzy mieli tam swoje wystąpienia. Przy czym, o ile krótko zrelacjonowano wystąpienie prezydenta Andrzeja Dudy, o tyle prezydent Gitanas Nausėda nie dostąpił tego zaszczytu. O parlamentarzystach polskich i litewskich, w tym o marszałkach sejmu, sejmasu i senatu, nawet się nie zająknięto. Zignorowano również obecność gości – członków rządu, korpusu dyplomatycznego… z jednym wyjątkiem. A mianowicie, z przyczyn dla mnie kompletnie niezrozumiałych, uznano za stosowne poinformować nas, że „w posiedzeniu uczestniczyli także Szef KPRP Grażyna Ignaczak-Bandych, Szef Gabinetu Prezydenta RP Paweł Szrot, Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Paweł Soloch, Szef Biura Polityki Międzynarodowej Krzysztof Szczerski i minister Wojciech Kolarski.” [3] Na tejże stronie można było się zapoznać z całym wystąpieniem prezydenta Andrzeja Dudy, [4] ale zignorowano wystąpienie prezydenta Gitanasa Nausėdy. Tezy, ale nie tekst, wystąpienia litewskiego prezydenta znalazły się na portalu radia Zet. [5]
Ze strony sejm.gov.pl [6] można było odnieść wrażenie, że w trakcie uroczystości przemawiali „Viktorija Čmilytė-Nielsen * Andrzej Duda * Gitanas Nausėda” oraz wysłuchać godzinnej transmisji z uroczystości. Ze strony senat.gov.pl [7] dowiedzieliśmy się, że w warszawskim posiedzeniu „wzięli udział członkowie Prezydium Senatu, senatorowie oraz prezydenci Polski i Litwy Andrzej Duda i Gitanas Nausėda, którzy wygłosili okolicznościowe wystąpienia”. Natomiast „w Wilnie w obradach uczestniczyli deputowani do Sejmu Republiki Litewskiej” oraz, że okolicznościową uchwałę Zgromadzenia „odczytał Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki”.
Portal Kancelarii Prezesa Rady Ministrów gov.pl informował o udziale w Zgromadzeniu Parlamentarnym premiera Mateusza Morawieckiego. O innych członkach rządu nawet się nie zająknął. Za to nie omieszkał powiadomić nas, że „pierwsza polska Konstytucja została uchwalona 230 lat temu na Zamku Królewskim w Warszawie”. [8] O uczestniczeniu w Zgromadzeniu innych członków Rady Ministrów można było dowiedzieć się z ich partykularnych stron na portalu gov.pl. Na przykład o udziale w uroczystościach minister Marleny Maląg informowała strona Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej. [9]
Oryginalnie zachowała się Polska Agencja Prasowa, która – zgodnie z par. 3 pkt. 2 Statutu [10] – „jest publiczną agencją prasową, uzyskującą i przekazującą odbiorcom rzetelne, obiektywne i wszechstronne informacje z kraju i z zagranicy, zobowiązaną do upowszechniania stanowiska Sejmu, Senatu, Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Rady Ministrów, umożliwiającą innym naczelnym organom państwa prezentowanie stanowisk w ważnych sprawach państwowych”. Obowiązek ten PAP wykonała w ten sposób, że po wejściu na portal pap.pl/aktualności (9 maja 2021 r.) i po wprowadzeniu linku: htps://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C864653%2Curoczyste-zgromadzenie-poslow-i-senatorow-rp-oraz-poslow-rl-z-okazji-230 ukazywała się informacja „Odmowa dostępu” oraz wyjaśnienie „Brak uprawnień do przeglądania tej strony”. *C/
Stosunkowo dobrze, w porównaniu z powyższymi, obowiązek informacyjny wypełniły media nieoficjalne, np. portale Telewizji Republika [11] czy Radia Zet. [5]
Nie powinno dla nikogo kto obserwuje wyczyny niektórych polskich parlamentarzystów, być zaskoczeniem, że Uroczyste Zgromadzenie miało swój wymiar groteskowy. Stało się to za przyczyną posłanki/poślicy (niepoprawne politycznie skreślić – ACH) Klaudii Jachiry. [5] „Podczas przemówienia Andrzeja Dudy w Sejmie nagle wstała i wyciągnęła transparent z napisem >Konstytucja<„. Opublikowane na Twitterze zdjęcie z tego incydentu opatrzyła komentarzem: „W Święto Konstytucji 3 maja przemawia w Sejmie PAD. Wstydź się, Polsko!” – W uzupełnieniu napisała: „Dopiero prezydent małej Litwy powiedział o Wolnej Ukrainie, bezprawnej aneksji Krymu, a nie ten nasz >przywutca< (tak w oryginale – ACH). Naprawdę wielki wstyd”.
„Bidulce się pomyliło, że jest na wiecu pod Sejmem, a tymczasem była w Sejmie. Nie zorientowała się…” – objaśnił wyczyn Jachiry w specyficznym dla siebie stylu marszałek Ryszard Terlecki.
Taki sposób nieinformowania o istotnym wydarzeniu, zwłaszcza przez portale oficjalne, w tym faktyczne zamilczenie naszego litewskiego partnera z Rzeczypospolitej Obojga Narodów, niełatwo skomentować. Najłagodniejsze sformułowanie to brak, z jednej strony profesjonalizmu a z drugiej zarówno kurtuazji jak i elegancji.
No chyba, że była by to ELEGANCJA FRANCJA !!!
W podobnym stylu, uroczystości z okazji 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów, (Gegužės 3-iosios Konstitucijos ir Abiejų Tautų Tarpusavio įžado priėmimo 230-ąsias metines) relacjonowały oficjalne media litewskie – strony prezydenta i sejmu. Jakkolwiek w miarę szczegółowo informowały zarówno o rozpoczętej 2 maja 2021 r. oficjalnej wizycie prezydenta Gitanasa Nausėdy [12], jak i o posiedzeniu litewskiej części Zgromadzenia Parlamentarnego w Wilnie [13], w tym o skierowanym do marszałków senatu i sejmu oraz wszystkich Polaków posłaniu marszałek Viktoriji Čmilytė-Nielsen [14] oraz o okolicznościach spotkania 5. Prezydentów [15] i podpisania wspólnej deklaracji [16] a także przytoczyły wystąpienia prezydenta Gitanasa Nausėdy w trakcie Uroczystego Zgromadzenia parlamentarnego [17] to oba wystąpienia prezydenta Andrzeja Dudy i wystąpienia marszałków Tomasza Grodzkiego i Elżbiety Witek niekurtuazyjnie i nieelegancko przemilczały. Tyle, że gospodarzem uroczystości była Rzeczpospolita Polska (choćby ze względów na obecność obu prezydentów na uroczystościach w Warszawie) a nie Republika Litewska. A to gospodarz szczególnie do kurtuazji i elegancji jest zobowiązany.
W trakcie uroczystości wypowiedziano wiele podniosłych, często efektownych, sformułowań odnoszących się do wydarzeń sprzed 230 lat.
Merytorycznie przesłanie zarówno Uroczystego Zgromadzenia jaki i Spotkania 5 Prezydentów odnosiło się do kwestii obecnych zagrożeń „dla naszego wspólnego bezpieczeństwa”, [18] Wysławiano także Unię Europejską, posuwając się nawet do mało dorzecznych porównań Unii Polsko-Litewskiej do UE („Udało nam się na tym obszarze stworzyć jakby pierwowzór dzisiejszej Unii Europejskiej”),[4] chociaż nie do końca. We Wspólnej Deklaracji Prezydentów [18] można doszukać się bowiem zawoalowanej krytyki kształtu, który Unii nadaje Bruksela.
Frazeologicznie wystąpienia ociekały polityczno-poprawnościowymi frazesami, np. o wiążącej nasze narody wspólnocie dziejowego losu, [18] czy też o łączącym Polskę i Litwę przyjaznym, zażyłym sąsiedztwie,[4] a nawet całkowicie nieuprawnionymi stwierdzeniami, np: stawianiem znaku równości między obywatelską antykomunistyczną Solidarnością a wywodzącym się z gorbaczowowskiej pieriestrojki szowinistycznym Sajūdisem w wystąpieniu prezydenta Andrzeja Dudy („Wartościami Konstytucji 3 Maja kierowali się Polacy podczas zrywu Solidarności. Kierowali się nimi także Litwini w społecznym Ruchu na rzecz Przebudowy Sajūdis, w walce o niepodległość.”) [4]
Na tle pozostałych wyróżniało się, wygłoszone w polskim sejmie, w trakcie Uroczystego Zgromadzenia parlamentarnego, wystąpienie prezydenta Gitanasa Nausėdy. [17] *D/, który oprócz pozbawionych treści ogólników poruszał także kwestie merytoryczne. Zdecydowanie warte jest ono poważnej analizy. Miało bowiem zarówno wymiar współczesny jak i rocznicowy, odwołujący się do historii. Tyle, że ten wymiar rocznicowy to swoisty ornament kamuflujący faktyczne przesłanie wystąpienia litewskiego prezydenta.
Gitanas Nausėda w kwestiach współczesnych odnosił się m.in. do:
– regionalnego bezpieczeństwa („Mobilizacja wojsk rosyjskich na granicach Ukrainy i działania wojskowe we wschodniej Ukrainie, prowadzone przez armię rosyjską i wspierane przez Moskwę nielegalne ugrupowania zbrojne, pokazują że wysiłki na rzecz utrzymania i podsycania napięć militarnych skutkują budową wpływów politycznych.
Chciałbym podkreślić, że Litwa nigdy nie uzna nielegalnej aneksji Krymu i będzie dążyć do zakończenia faktycznej okupacji części wschodniej Ukrainy. (…) Nie jest tajemnicą, że Rosja stara się również przejąć kontrolę nad Białorusią i podważyć pragnienie wolności odważnych ludzi tego kraju. (…) Powiedziałem i powiem, że cenimy suwerenność Białorusi (…).”
– znaczenia członkostwa w strukturach euroatlantyckich; („równie ważne jest kreatywne wykorzystanie potencjału, stworzonego przez członkostwo Litwy i Polski w najważniejszych strukturach euroatlantyckich. Wraz z sojusznikami i partnerami NATO musimy być przygotowani na powstrzymanie wszelkich wrogich działań.”);
– stosunków litewsko-polskich („Jestem szczerze zadowolony i dumny, że ostatnio zrobiliśmy wiele, aby wzmocnić dwustronne stosunki między Litwą a Polską. Pamiętnym symbolicznym wydarzeniem był udział prezydenta Andrzeja Dudy w wileńskim pogrzebie przywódców powstania 1863 roku. Wznowiliśmy działania Rady Prezydentów *E/ w celu dalszego wzmocnienia strategicznego partnerstwa między Litwą a Polską. Nasze parlamenty narodowe i rządy ściśle i intensywnie współpracują, aby pomóc we wdrażaniu wspólnych przedsięwzięć w dziedzinie bezpieczeństwa, obrony, bezpiecznego sąsiedztwa i dobrobytu obywateli. Bardzo doceniamy wkład Polski we wspólne projekty infrastrukturalne potrzebne regionowi bałtyckiemu.”.
W swoim wystąpieniu prezydent Gitanas Nausėda zawarł także wątki pozornie odwołujące się do wspólnej, polsko-litewskiej historii, np.:
– wspólnego państwa, Rzeczypospolietej Obojga Narodów („Konstytucja 3 Maja była podsumowaniem długich lat (istnienia) Rzeczypospolitej Obojga Narodów i odzwierciedlała to, czego się (w trakcie tych lat) nauczyliśmy. Była również kulminacją ambitnych reform politycznych, społecznych i gospodarczych we wspólnym państwie.”);
– Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów („Cieszę się, że my, Litwini, odkryliśmy niedawno (znaczenie) Konstytucji 3 Maja. Pamiętamy >Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów< przyjęte w październiku 1791 roku, które mocno (w znaczeniu jednoznacznie – ACH)/ umieściło Pogoń Wielkiego Księstwa Litewskiego w jedne pozycji z Orłem Korony.);
– wspólnej walki o realizację ideałów Konstytucji 3 Maja („Dlatego w późniejszych wiekach Konstytucja 3 maja pozostała żywym ideałem – alternatywą dla tyranii. Prawnie zakorzenione idee podziału władzy i wolności jednostki bezpośrednio zderzyły się z carskim samodzierżawiem i wzbudziły determinację Litwinów, Polaków i innych narodów regionu, aby mu (samodziarżawiu – ACH) się oprzeć” co skutkowało Duch „wielokrotnie z nową siłą” wybuchającymi „nowymi powstaniami”).
Prezydent Gitanas Nausėda:
– odwoływał się do wielkich rodzin I Rzeczypospolitej („Radvilos, Potockiai, Chreptavičiai, Sanguškos, Chodkevičiai, Oginskiai, Tiškevičiai ir daugelis kitų” / „Radziwiłłowie, Potoccy, Chreptowiczowie, Sanguszkowie, Chodkiewiczowie, Ogińscy, Tyszkiewiczowie i wielu innych”);
– przywoływał „Pana Tadeusza i zapewne Powstanie Styczniowe (pod znakiem Orła Pogoni poszli nasi…) mówiąc („Su mumis visada buvo tikėjimas, mūsų širdyse Šventoji Mergelė, kuri gina šviesią Čenstakavą ir šviečia Aušros vartuose, *F/ o ant mūsų vėliavų – Vytis ir Erelis. Ir mūsų pergalių džiaugsmas” / „Zawsze była z nami wiara, w naszych sercach Panna Święta co Jasnej broni Częstochowy i w Ostrej świeci Bramie, a na naszych flagach jest Pogoń i Orzeł. I radość z naszych zwycięstw”.);
– a swoje wystąpienie zakończył dumnym credo: „Už mūsų ir jūsų laisvę!” („Za wolność naszą i waszą!”).
Litewska polityka historyczna
Dlaczego zatem te, tak oczywiste nawiązywania do wspólnej polsko-litewskiej historii nazywam kamuflującym ornamentem wystąpienia?
Dlatego, że moim zdaniem, nie o historię a o współczesność chodziło litewskiemu Prezydentowi. Jego wystąpienie to wyraźne zasygnalizowanie fundamentalnej korekty litewskiej doktryny historycznej.
„W litewskiej świadomości – pisałem przed dziesięciu laty w „Naszym Dzienniku” [19] – utrwalono na pokolenia groteskowo-absurdalną wizję stosunków polsko-litewskich w minionych wiekach. Polska w tej wizji to główny, jeśli nie jedyny, wróg Litwy”. Była ona mianowicie „przyczyną katastrofy litewskiej państwowości jako promotor największej litewskiej tragedii – unii polsko-litewskiej oraz sprawcą eksterminacji narodu litewskiego poprzez prowadzenie aktywnej polonizacji.”
Manifestacją tej groteskowo-absurdalnej wizji był tzw. koszedarski proces Władysława Jagiełly. Tak przedstawia to wydarzenie litewski historyk prof. Alfredas Bumblauskas: [20] „Znamienny był dla tych nastrojów symboliczny sąd, który odbył się nad Jagiełłą w styczniu 1930 r. Widowisko to — według relacji >Dnia Kowieńskiego< — odbyło się w sali poczekalni dworca kolejowego w Koszedarach. (…) Akt oskarżenia spisano w imieniu ludności powiatu trocko-koszedarskiego, według którego król został oskarżony o zamordowanie Kiejstuta, poddanie się wpływom polskim, co spowodowało przyłączenie Litwy do Polski, i obecną utratę Wilna. Przedstawiciel oskarżenia (…) końcu zaś zażądał kary śmierci dla Jagiełły i skreślenia go z historii Litwy<”… i taki był wyrok.
W tym kontekście odwołanie się prezydenta Gitanasa Nausėdy, na samym początku swojego wystąpienia do postaci Jagiełly i Jadwigi – („Nuo pat Vladislovo Jogailos ir Jadvygos sąjungos mūsų keliai ėjo viena kryptimi – kartais atsiskirdami, tačiau ilgainiui vis labiau priartėdami vienas prie kito.” / „Od czasów związków Władysława Jagiełły i Jadwigi nasze drogi poszły w jednym kierunku – czasami oddzielając się, ale ostatecznie zbliżając się do siebie.”) – nie może być traktowane jako zwykły ozdobnik. To raczej – spóźniona bo spóźniona, ale zawsze – kasacja koszedarskiego wyroku. Uczyniona nie ustami historyka, nawet wybitnego, lecz najwyższego reprezentanta litewskiego państwa. Co nadaje jej wymiar oficjalno-polityczny.
Tyle, że według mnie, nie ma się z czego cieszyć. Ta zmodernizowana litewska doktryna historyczna polega na lituanizowaniu – w rozumieniu nacjonalistycznym a nie frazeologicznym – historii i tradycji Wielkiego Księstwa Litewskiego. To stosunkowo nowe, wzorowane być może na koncepcjach białoruskich nacjonalistów, *G/ tendencje w litewskiej polityce historycznej.
Przejawem tych tendencji wydaje się być przywołanie przez litewskiego Prezydenta skandalicznego pochówku przywódców Powstania Styczniowego w 2019 r. w Wilnie: „Pamiętnym symbolicznym wydarzeniem był udział prezydenta Andrzeja Dudy w pogrzebie przywódców powstania w Wilnie w 1863 roku.”
Na precyzyjną analizę litewskiej doktryny historycznej, także na szczegółowy opis lituanizowania powstańców styczniowych, w tym tekście nie ma miejsca. Wystąpienie litewskiego Prezydenta dostarcza solidnego materiału do przeprowadzenia takiej analizy.
Warto zwrócić też uwagę, że prezydent Gitanas Nausėda nawiązuje do taktyki propagandowo-wizerunkowej Vytautasa Landsbergisa. W Polsce drapuje się na polonofila, odwołuje się do delektujących nasze serca zwrotów („Šventoji Mergelė, kuri gina šviesią Čenstakavą ir šviečia Aušros vartuose”) i haseł („Už mūsų ir jūsų laisvę!”) a u siebie w Wilnie patronuje nieprzestrzeganiu Traktatu polsko-litewskiego oraz działaniom wymierzonym w polską oświatę.
PRZYPISY:
*A/ – nie jest jasne jak zdefiniować region, który tworzą Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, (Białoruś – z oczywistych powodów nieobecna) i Ukraina. Nie jest to ani region bałtycki (zgrabna rosyjska Pribałtyka), ani Międzymorze, ani Trójmorze. Narzucającym się byłby obszar obejmujący państwa, których obecne terytoria, w części lub w całości tworzyły Rzeczypospolitą Obojga Narodów. Tyle, że pomijając – z oczywistych względów – Rosję (Smoleńszczyzna) brakuje Węgier i Słowacji – z racji posiadania przez Rzeczypospolitą starostwa Spiskiego (historycznie terytorium Węgier, obecnie Słowacji). Wydaje się, że jedynym co łączy te pięć państw to obawa przed Rosją. Choć brakuje tu Czech i Rumunii (eksplozje w składach amunicji), Jednak ich antyrosyjskość jest świeżej daty a ich determinacja w pielęgnowaniu tego resentymentu wątpliwa.
*B/ – Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów – deklaracja Sejmu Czteroletniego z 20 października 1791 r. porządkująca, nieporuszoną w Konstytucji 3 Maja, kwestię wzajemnych zależności między Koroną a Wielkim Księstwem Litewskim.
*C/ – zrzut ekranu z niniejszym komunikatem w archiwum autora artykułu
*D/ – tłumaczenie poprzez litewski translator Google, skorygowane przez autora artykułu.
*E/ – Rada Prezydentów Litwy i Polski, – inicjatywa prezydentów Gitanasa Nausėdy i Andrzeja Dudy, którzy „reagując na wyzwania pojawiające się w Europie i na świecie, w celu wzmocnienia strategicznej współpracy na poziomie bilateralnym, NATO i UE, zapewnienia partnerstwa transatlantyckiego i wzmocnienia bezpieczeństwa transatlantyckiego oraz budowy zjednoczonej, solidarnej i dobrze prosperującej Unii Europejskiej” oraz „dążąc do realizacji inicjatyw współpracy regionalnej na rzecz rozwoju gospodarczego i poprawy powiązań infrastrukturalnych, utrzymania bezpieczeństwa, stabilności i demokracji we Wschodnim Sąsiedztwie UE, oraz kontynuacji aktywnej polityki Prezydenta Lecha Kaczyńskiego i Prezydenta Valdasa Adamkusa w tej dziedzinie” (co za imponująca politpoprawna europejska nowomowa – ACH) powołali ją 17 listopada 2020 r.
Merytorycznie była to reaktywacja, tyle, że pod inna nazwą, powołanego 19 czerwca 1997 r., z upoważnienia prezydentów Polski i Litwy, Komitetu Konsultacyjnego Prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Litewskiej.
[42] *F/ – w tłumaczeniu Vincasa Mykolaitisa-Putinasa i Justinasa Marcinkievičiusa wers ten wygląda następująco: „Šventoi motina, Čenstakavos gynėja / Tavim ir Aušros Vartai Vilniuje garsėja” („Święta Matko, Obrończyni Częstochowy / …).
*G/ – patrz Zdzisław J. Winnicki, „Współczesna doktryna i historiografia białoruska (po roku 1989) wobec Polski i polskości”; Oficyna Wydawnicza Arboretum, 2003., ss. 622.; także, np.: Zdzisław J. Winnicki, „Złowrogi cień Wołodarki”, [42]
fot. 5 prezydentów – Polski, Litwy, Łotwy, Estonii i Ukrainy na Zamku Królewskim w Warszawie (prezydent.pl)
BIBLIOGRAFIA:
UWAGA: dostęp do poniższych postów internetowych: 09.05.2021 r.
[1] – https://www.senat.gov.pl/aktualnoscilista/art,7013,uroczyste-zgromadzenie-poslow-i-senatorow-.html
[2] – https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta-rp/artykuly-prasowe/art,16,z-okazji-230-rocznicy-uchwalenia-konstytucji-3-maja.html
[9] – https://www.gov.pl/web/rodzina/230-rocznica-uchwalenia-konstytucji-3-maja
[10] – https://www.pap.pl/bip/statut
[13] – https://www.lrs.lt/sip/portal.show?p_r=35403&p_k=1&p_t=276113
[14] – https://www.lrs.lt/sip/portal.show?p_r=35403&p_k=1&p_t=276096
[17] – https://www.lrp.lt/lt/naujienos/prezidentas-bendra-lietuvos-ir-lenkijos-istorija-ipareigoja-prisiimti-atsakomybe-uz-regiono-sauguma/35734; https://www.lrp.lt/lt/lietuvos-respublikos-prezidento-gitano-nausedos-kalba-lenkijos-respublikos-seime-minint-geguzes-3-iosios-konstitucijos-230-asias-metines/35729; https://www.lrs.lt/sip/portal.show?p_r=35403&p_k=1&p_t=276108
[19] – www.wilnoteka.lt/artykul/antypolonizm-po-litewsku
[42] – https://www.academia.edu/44521232/Komitet_Konsultacyjny_Prezydentów_Polski_i_Litwy
